Detaljer om håndskriftet

PDF
PDF

AM 128 4to

Jónsbók ; Island, 1450-1499

Tekstens sprog
islandsk

Indhold

1 (1v-71v)
Jónsbók
Incipit

Magnús með guðs miskunn Noregs konungur …

Explicit

… en virða þó til fullra aura.

Bemærkning

Textinn er prentaður í  Jónsbók 1904 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
2 (71v-71v)
Réttarbót Eiríks konungs Magnússonar um framfærslu skyldmenna, um ómennskumenn og vergangsmenn og um handsöl
Incipit

[Þ]að er vitafé er játað er fyrir vottum …

Explicit

… og konungdómsins réttur.

Bemærkning

Hluti af réttarbótinni. Óvíst er um aldur hennar, en hún er ýmist eignuð Hákoni hálegg eða Hákoni gamla ( DI II:289 ).

Textinn er prentaður í  DI II:289-298 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
3 (71v-72r)
Alþingissamþykkt um melrakkaveiðar
Incipit

[Þ]að var samtekið á alþingi um melrakkaveiðar …

Explicit

… en sótt skal vera fyrir veturnætur.

Bemærkning

Óvíst um aldur, en þó telur Jón Þorkelsson hana yngri en réttarbót Eiríks konungs Magnússonar frá 1294 ( DI II:298 ).

Textinn er notaður neðanmáls í lesbrigðaskrá  DI II:298-300 .

Tekstklasse
4 (72r-72v)
Sektir Jónsbókar
Incipit

[Þ]essar eru sektir í lögbók …

Explicit

… Samtaldar sektir 188.

Tekstklasse
5 (72v-72v)
Örskotshelgi
Incipit

[Ö]rskotshelgur er kallað að gömlu tvö hundruð faðma tólfræð á sléttum velli …

Bemærkning

Einungis ein setning.

Tekstklasse
6 (72v-72v)
Þokkabót og öfundarbót
Incipit

[T]íu aurum þokkabót og öfundarbót …

Bemærkning

Einungis ein setning.

Tekstklasse
7 (72v-72v)
Brullaup að lögum
Incipit

[Þ]á er brullaup gjört að lögum …

Explicit

… og gangi í ljósi í sömu sæng og gjört lögligt.

Bemærkning

Örstuttur póstur.

Tekstklasse
8 (73r-73r)
Bréf Magnúsar konungs Eiríkssonar um að menn á Íslandi gjaldi hirðstjóra jafnmikla peninga í sakeyri konungs sem þeir hafa goldið biskupum eða þeirra umboðsmönnum fyrir okur og rangar tíundargerðir
Incipit

Magnús meður guðs miskunn …

Explicit

… og innsiglað oss sjálfum hjá verendum.

Bibliografi
Bemærkning

Frá 25. mars 1353.

Tekstklasse
9 (73r-73r)
Alþingissamþykkt um vinnufólk og fiskimenn
Incipit

In nomini domini amen …

Explicit

… svo sem þeir rjúfi lögmanns úrskurð.

Bibliografi
Bemærkning

Frá 1404.

Tekstklasse
10 (73v-74r)
Réttarbót Eiríks konungs Magnússonar handa Íslandi um breytingar á Jónsbók í nokkrum atriðum
Incipit

[E]iríkur með guðs miskunn Noregskonungs [sic] …

Explicit

á xii. ári ríkis vors, et cetera.

Bemærkning

Frá 2. júlí 1294.

Texti er örlítið máður fremst og hefur e-r skrifað ofan í nokkra stafi.

Textinn er prentaður í  DI II:282-288 og Jónsbók 1904:281-288 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
11 (74r-75r)
Réttarbót Eiríks konungs Magnússonar hin almenna
Incipit

[E]iríkur með guðs miskunn Noregs konungur …

Explicit

… ef hann hefur haldið ábúð sinni að lögum.

Bemærkning

Frá 1280.

Textinn er prentaður í  DI II:196-206 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
12 (75r-75v)
Réttarbót Eiríks konungs Magnússonar hin almenna
Incipit

[E]iríkur með guðs náð Noregs konungur …

Explicit

… að faðir hans verði síðan ílendur gjör.

Bemærkning

Frá 1280.

Textinn er prentaður í  DI II:196-206 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
13 (75v-76r)
Réttarbót Eiríks konungs Magnússonar og Hákonar hertoga um að Kristinréttur hinn forni skuli standa um alla þá hluti er lærðir menn eiga að hafa
Incipit

[E]iríkur Magnússon með guðs miskunn Noregs konungur …

Explicit

… lærðum mönnum, til sanns réttar, sem leikum til síns et cetera.

Bemærkning

Frá 14. maí 1290.

Textinn er prentaður í  DI II:272-275 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
14 (76r-77r)
Réttarbót Hákonar konungs háleggs um ýmsar breytingar á Jónsbók
Incipit

[H]ákon með guðs miskunn, Noregs konungur …

Explicit

… þetta bréf var gert í Björgvin, iii nóttum fyrir Bótólfsmessu, á xv. ári ríkis vors.

Bemærkning

Frá 14. júní 1314.

Textinn er prentaður í  DI II:390-395 og Jónsbók 1904:293-299 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
15 (77r-77r)
Réttarbót Hákonar konungs háleggs um að Kristinréttur hinn forni skuli gilda, sem að undanförnu, um að alþingi sé uppi og um ýmsar breytingar á Jónsbók
Incipit

[H]ákon með guðs náð Noregs konungur …

Explicit

… Var þetta bréf gjört Jónsvökuaftan biskupi, á vi. ári ríkis vors.

Bemærkning

Frá 23. júní 1305.

Textinn er prentaður í  DI II:342-345 og Jónsbók 1904:289-292 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
16 (77r-78v)
Réttarbót Hákonar konungs háleggs um að Kristinréttur hinn forni skuli vera í gildi
Incipit

[H]ákon með guðs miskunn Noregs konungur …

Explicit

… eða leigja eignir þeirra hús eða garða et cetera.

Bemærkning

Frá 28. júlí 1316.

Textinn er prentaður í  DI II:404-406 , en eftir öðru handriti.

Tekstklasse
17 (78v-79r)
Réttarbót Hákonar konungs háleggs um félagsgerð hjóna
Incipit

[H]ákon með guðs miskunn, Noregs konungur …

Explicit

… sú landskuld, sem óneytt er, sem tala rennur til.

Bemærkning

Frá 1306.

Textinn er prentaður í  DI II:347-349 , en eftir öðru handriti.

Tekstklasse
18 (79r-79r)
Réttarbót Hákonar konungs háleggs um arftökur og annað fleira
Incipit

[H]ákon með guðs miskunn …

Explicit

… sem þeirra bréf vottar, datum.

Bemærkning

Frá 2. maí 1313.

Textinn er prentaður í  DI II:379-386 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
19 (79r-79v)
Réttarbót Hákonar konungs Hákonarsonar um áverka á saklausum mönnum og um rannsóknir
Incipit

[H]ákon með guðs kveðju …

Explicit

… En þessi eiður fellur til iiij [m]arka ef fellur.

Bemærkning

Frá 1263 eða fyrr.

Textinn er prentaður í  DI I:646-658 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
20 (79v-80r)
Réttarbót Hákonar konungs Magnússonar um heitingar
Incipit

[H]ákon með guðs miskunn …

Explicit

… En hlýðnum til refsingar og yfirbótar, verði staðfastlega haldin, var þetta bréf gjört.

Bemærkning

Frá 27. maí 1303.

Textinn er prentaður í  DI II:336-339 , en eftir öðru handriti.

Tekstklasse
21 (80r-80r)
Réttarbót Hákonar konungs háleggs um arftöku ættleiðinga
Incipit

[H]ákon með guðs miskunn et cetera …

Explicit

… hér um gáfum vér vort bréf, et cetera.

Bemærkning

Frá 28. mars 1318.

Textinn er prentaður í  DI II:411-414 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
22 (80r-80v)
Réttarbót Hákonar konungs háleggs um að sýslumenn og umboðsmenn þeirra geri rétt
Incipit

[H]ákon með guðs miskunn …

Explicit

… var þetta bréf gjört í Túnbergi annan dag jóla ix. ári vors ríkis.

Bemærkning

Frá 26. desember 1309.

Textinn er prentaður í  DI II:367-369 , en eftir öðru handriti.

Tekstklasse
23 (80v-81r)
Guðmundur ábóti á Helgafelli, tveir prestar og þrír leikmenn transskríbera réttarbót Hákonar konungs frá 10. júní 1375
Incipit

[Ö]llum þeim mönnum sem þetta bréf sjá …

Explicit

… anno domini M.CCC.lxxxix.

Bemærkning

Frá 28. apríl 1389.

Réttarbótin er felld inn í bréfið.

Tekstklasse
24 (81r-81v)
Réttarbót Magnúsar konungs Eiríkssonar um sýslur, um skemmdarvíg og margt fleira
Incipit

[M]agnús með guðs miskunn Noregs konungur …

Explicit

… var þetta bréf gjört í Kaupangi.

Bemærkning

Frá 11. desember 1342.

Textinn er prentaður í  DI II:764-766 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
25 (81v-81v)
Réttarbót Magnúsar konungs lagabætis við Landslög hin nýju um ýmsa hluti og þar á meðal óbótamál
Incipit

[M]agnús með guðs miskunn et cetera …

Explicit

… barn er matvinningur fyrir aldurs sakir.

Bemærkning

Frá 1274.

Textinn er prentaður í  DI II:108-112 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
26 (81v-81v)
Réttarbót Magnúsar konungs Eiríkssonar um að Íslendingar séu hlýðnir kirkjunnar formönnum, og að þeir gangi ekki undir neinar sektir framar en Kristinréttur vottar
Incipit

[M]agnús með guðs miskunn …

Explicit

… Þenna hátt hæfir sýslumönnum og lögmönnum, et cetera.

Bemærkning

Frá 1353.

Réttarbótin endar á bláupphafinu á Réttarbót Hákonar konungs háleggs um skyldur og réttindi klerka, frá 1309.

Textinn er prentaður í  DI III:75-76 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
27 (81v-82r)
Réttarbót Magnúsar konungs Eiríkssonar til Íslands um skuldir við austræna kaupmenn, að þær skuli vera goldnar að Ólafsmessu fyrri
Incipit

[M]agnús með guðs [miskunn] …

Explicit

… og sæta vorri óblíðu.

Bemærkning

Frá 7. janúar 1330.

Textinn er prentaður í  DI II:648-649 , en eftir öðru handriti.

Tekstklasse
28 (82r-82r)
Réttarbót Magnúsar konungs lagabætis um forkaupsrétt konungs og um fjárskaða
Incipit

Svo er og skipað að konungur …

Explicit

… er sýni lýrittar eiði. Datum.

Bemærkning

Frá 1280 eða fyrr.

Réttarbótin hefst í línu 11 á bl. 82r, en engin skil eru milli hennar og þeirrar fyrri.

Textinn er prentaður í  DI II:161-163 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
29 (82r-82v)
Sættargerð Eiríks konungs Magnússonar og Árna Þorlákssonar biskups í Skálholti um staðamál
Incipit

[E]iríkur með guðs miskunn …

Explicit

… oss til æru öllum samt og fagnaðar. Amen.

Bemærkning

Frá 2. maí 1297.

Textinn er prentaður í  DI II:323-325 , en eftir öðrum handritum.

30 (82v-82v)
Gamli sáttmáli
Incipit

[Í] nafni föður og sonar og heilags anda var játað …

Explicit

… að bestu manna vitni og yfirsýn. Valete. Finitum est.

Bibliografi
Bemærkning

Frá 1263.

Tekstklasse
31 (83r-83r)
Hirðskrá
Incipit

[V]ér höfum því játað og heitið að halda kirkna og kvenna [frið] …

Explicit

… þar til er lyktin kemur á mál hans.

Bemærkning

Hluti af ritinu, 39. kafli.

Textinn er prentaður í  NgL II 1848:435 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
32 (83r-83r)
Alþingissamþykkt um vinnufólk og fiskimenn
Incipit

[Þ]essi var samþykkt hirðstjóra og lögmanna á alþingi …

Explicit

… að hann sé ráðinn með manni. Valete.

Bibliografi
Bemærkning

Frá 1404.

Tekstklasse
33 (83r-84r)
Um vitni
Incipit

[S]vo greinir lögbók vor …

Explicit

… Þessir eru dauðir hlutir megu manni vitni bera.

Tekstklasse
34 (84r-85r)
Forsagnir sem eiga við Jónsbók og hafa tíðkast á 14. öld
Bemærkning

Frá c1330-1360.

Textinn er prentaður í  DI II:653-661 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
34.1 (84r-84r)
Forsögn fyrir lýsing ættleiðingar
Incipit

[A]ð vitni allra lögréttumanna …

Explicit

… að vitni þínu NN og þínu NN.

34.2 (84r-84r)
Forsögn fyrir ómagalögboði
Incipit

[E]g lögbýð þér ómaga þinn …

Explicit

… að vitni þínu NN og þínu NN.

34.3 (84r-84r)
Forsögn fyrir fjárkröfu
Incipit

[A]ð guðs vitni kref eg þig NN fjár …

Explicit

… að vitni þínu NN og þínu NN.

34.4 (84r-84v)
Forsögn fyrir heimstefnu
Incipit

[A]ð guðs vitni stefni eg þér heim …

Explicit

… að vitni þínu og þínu.

34.5 (84v-84v)
Forsögn að bjóðast til viðtöku fjár
Incipit

[E]g bjóðumst til viðurtöku fjár þess …

Explicit

… að vitni þínu og þínu.

34.6 (84v-84v)
Þingstefnuforsögn
Incipit

[E]g sker hér boð upp …

Explicit

… sem lög votta um allan hrepp.

34.7 (84v-84v)
Stefnuforsögn
Incipit

[A]ð vitni guðs og góðra manna stefni eg þér …

Explicit

… stefni eg þér að orðfullu og lögmáli réttu.

34.8 (84v-84v)
Fjárkröfuforsögn á þingi
Incipit

[E]g kref hér í dag á þingi …

Explicit

… að vitni þínu og þínu.

34.9 (84v-84v)
Eiðsforsögn vitnis í skuldamálum
Incipit

[T]jl þess leggur þú hönd á helga bók …

Explicit

… svo sé þér guð hollur.

34.10 (84v-85r)
Eiðsforsögn vitnis í skuldamálum enn
Incipit

[T]il þess leggur þú hönd á helga bók …

Explicit

… Svo sé þér guð hollur.

34.11 (85r-85r)
Forsögn fyrir upptekt fjár
Incipit

[N]ú sakir þess að eigi lúkast peningar mínir …

Explicit

… að vitni þínu NN og þínu NN.

35 (85r-85r)
Forsögn fyrir lagasvari
Incipit

[E]g kref hér í dag og beiðir NNsonar …

Explicit

… að vitni þínu NN.

Tekstklasse
36 (85r-85r)
Griðaforsögn
Incipit

[E]g lýsi því hér fyrir dándumönnum …

Explicit

… en sá reiði hans er rýfur og heiti.

Bemærkning

Þ.e. við sáttafund.

Tekstklasse
37 (85v-85v)
Griðaforsögn
Incipit

[E]g NN lýsi því fyrir öllum lýðum …

Explicit

… Sitjið í guðs friði.

Bemærkning

Þ.e. til Öxarárþings.

Tekstklasse
38 (85v-86r)
Forsögn fyrir uppsögn þings
Incipit

[N]ú með því að hér eru lyktir …

Explicit

… Sitjið í guðs friði.

Bemærkning

Þ.e. Öxarárþings.

Tekstklasse
39 (86r-86r)
Þingstefnuforsögn og grið
Incipit

[E]g NN stefni hér leiðarþing …

Explicit

… Sitjið í guðs friði.

Bemærkning

Þ.e. til leiðarþings.

Tekstklasse
40 (86r-86r)
Þingsetningarforsögn og grið
Incipit

[E]g NN konungs umboðsmaður yfir NN set hér löglegt héraðsþing …

Explicit

… Sitjið í guðs friði.

Bemærkning

Þ.e. til héraðsþings.

Tekstklasse
41 (86r-86r)
Forsögn fyrir uppsögn þings
Incipit

[Þ]að sama þing sem eg setta hér í dag, það segi eg nú út …

Explicit

… Sitjið í guðs frið.

Bemærkning

Þ.e. héraðsþings.

Tekstklasse
42 (86v-86v)
Lögfesta til jarðar
Bemærkning

Texti afar máður.

Skrifað c1570 (sbr. DI I:683 ). Sjá spássíugreinar og aðrar viðbætur.

Tekstklasse
43 (86v-86v)
Lagaskipunarbréf Þórðar lögmanns frá 25. nóv. 1584, um fátækraflutning og ítrekan Býjaskerjadóms frá 22. apr. 1583
Rubrik

Lögmanns úrskurður og samþykkt lög[manna og lögréttumanna] á alþingi

Incipit

[Þ]að gjöri eg Þórður Guðmundsson lögmaður …

Explicit

… M.D.Lxxx [iii].

Bibliografi

Alþingisbækur Íslands II 1915-1916:56-57.

Bemærkning

Texti afar máður.

Sjá spássíugreinar og aðrar viðbætur.

Tekstklasse
44 (87r-87v)
Hirðskrá
Incipit

[N]ú viljum vær birta fyrir yður með fáum orðum …

Explicit

… er þín orð marka nokkuð.

Bemærkning

Hluti af ritinu, 29. kafli.

Textinn er prentaður í  NgL II 1848:419-422 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
45 (87v-88r)
Kristinréttur Árna biskups
Incipit

[Þ]að er að lögum skyldugt að menn skulu tíunda fé sitt …

Explicit

… en í hverja tíund af xxxx c. annars c.

Bemærkning

Hluti af ritinu, Tíundarstatúta Gissurar biskups eða tíundarlög Íslendinga hin fornu.

Textinn er prentaður í  DI I:70-162 og NgL V 1895:16-56 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
46 (88r-94r)
Búalög
Incipit

[E]n af því að menn vita ógjör lag á þeim peningum sem eigi eru í lögbók settir …

Explicit

… en viii álnir að kenna kvotru.

Bibliografi

Búalög 1915-1933:46-62.

Bemærkning

Hluti af ritinu, Lag á peningum.

Kristinréttur Árna biskups er felldur inn í þennan texta.

Tekstklasse
46.1 (91v-93r)
Kristinréttur Árna biskups
Bemærkning

Hluti af ritinu.

Textinn er prentaður í  NgL V 1895:16-56 , en eftir öðrum handritum.

47 (94r-94v)
Hirðskrá
Incipit

[M]eður því að öllum dugandi mönnum …

Explicit

… að flytja það er manni er til hróps en lofs.

Bemærkning

Hluti af ritinu, 28. kafli.

Textinn er prentaður í  NgL II 1848:416-419 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
48 (95r-109v)
Kristinréttur Árna biskups
Incipit

Það er upphaf laga vorra Íslendinga …

Explicit

… sem hann eigi og fyrir sína hönd að prófa.

Bemærkning

Textinn er prentaður í  NgL V 1895:16-56 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
49 (109v-109v)
Alþingissamþykkt um ljóstoll
Rubrik

Alþingissamþykkt um ljóstoll

Incipit

Hver sá maður …

Explicit

… leggist heima til ljóstollur.

Bemærkning

Hin elsta (sbr. DI I:683 ).

Sjá spássíugreinar og aðrar viðbætur.

Tekstklasse
50 (109v-110r)
Dómur útnefndur af Stefáni biskupi í Skálholti um heytollagjald
Rubrik

Dómur um heytolla

Incipit

Það gjörum vér Guðmundur Pálsson …

Explicit

… setjum vér vor innsigli fyrir neðan [þenna dóm].

Bibliografi
Bemærkning

Frá 5. maí 1510.

Texti ögn máður.

Sjá spássíugreinar og aðrar viðbætur.

Tekstklasse
51 (110r-110r)
Dómur Nikulásar Björnssonar um skaðræði á hestum
Incipit

Dómur um skaðræði á hestum …

Explicit

… en hálfur eyrir á vetur og fullrétti að auk.

Bemærkning

Sjá spássíugreinar og aðrar viðbætur.

Í DI I:683 kemur fram að dómurinn kunni að vera frá 1577, en ekki fannst hann í alþingisbókum við það ár né næstu ár á undan og eftir.

Tekstklasse
52 (110v-110v)
Um bókareið
Bemærkning

Texti máður.

Sjá spássíugreinar og aðrar viðbætur.

Textinn er prentaður í  Norges gamle love II 1848:337 , en eftir öðrum handritum.

Tekstklasse
53 (110v-110v)
De virtutibus et vitiis
Forfatter

Alkvin

Bemærkning

Hluti af ritinu: Áminning til dómara eða Um dómendur.

Texti ögn máður, einkum fremst.

Sjá spássíugreinar og aðrar viðbætur.

Tekstklasse
54 (111r-115r)
Efnisyfirlit Jónsbókar
Rubrik

Hér hefur upp [almenniligt] registur íslen[skrar] lögbókar

Bemærkning

Texti lítillega máður.

55 (115v-116r)
Tíundartal
Rubrik

Tíundartal

Incipit

Sá maður sem hann á fríða tíu aura …

Explicit

… 8 þumlungar í hverja.

Tekstklasse

Fysisk Beskrivelse / Kodikologi

Materiale
Skinn.
Antal blade
i + 117 + i blöð (75-208 mm x 121-161 mm). Mörg blöð óregluleg í lögun og er bl. 72 á stærð við lítinn seðil.
Foliering

  • Síðari tíma blaðsíðumerking 1-234 (1r-117v), þar sem einungis oddatölur eru færðar inn (aðeins einu sinni slétt tala: 234). Láðst hefur að færa inn blaðsíðutalið 159.

Lægfordeling

Fimmtán kver.

  • Kver I: bl. 1-8, 4 tvinn.
  • Kver II: bl. 9-17, 4 tvinn og stakt blað.
  • Kver III: bl. 18-25, 4 tvinn.
  • Kver IV: bl. 26-33, 4 tvinn.
  • Kver V: bl. 34-43, 5 tvinn.
  • Kver VI: bl. 44-51, 4 tvinn.
  • Kver VII: bl. 52-59, 4 tvinn.
  • Kver VIII: bl. 60-65, 3 tvinn.
  • Kver IX: bl. 66-73, 3 tvinn og 2 stök blöð.
  • Kver X: bl. 74-79, 3 tvinn.
  • Kver XI: bl. 80-86, 3 tvinn og 1 stakt blað.
  • Kver XII: bl. 87-94, 4 tvinn.
  • Kver XIII: bl. 95-102, 4 tvinn.
  • Kver XIV: bl. 103-110, 4 tvinn.
  • Kver XV: bl. 111-117, 3 tvinn og stakt blað.

Layout

  • Eindálka. Innskotsblöð 111-117 eru þó tvídálka.
  • Leturflötur er 142-170 mm x 125-140 mm.
  • Línufjöldi er 9-31.
  • Víða gatað fyrir línum.
  • Upphafsstafir víða dregnir út úr leturfleti.
  • Síðutitlar eru á innskotsblöðum 111v-115r.
  • Griporð á 75r og 76r.
  • Eyður eru fyrir upphafsstafi á bl. 73v-94v.

Tilstand

  • Blettur á 18v og 99v, þannig að texti er óverulega skertur.
  • Texti máður á 86v, 110r-v, 111r, 114r-v, þannig að hann er skertur.
  • Texti skertur vegna skemmda á bl. 111.
  • Svo virðist sem brotnað hafi horn af bl. 75.
  • Bleksmitun á 90v-91r, 102r.
  • Göt sem myndast hafa við verkun á bl. 10, 76, 77, 110.
  • Gat á bl. 112.
  • Skrifað á uppskafning (bl. 111-117).

Skrifttype
Tvær hendur að mestu.

  • I. bl. 1v-71v og 95r-109v óþekktur skrifari, árléttiskrift.
  • Skriftin og ýmis önnur sérkenni minna á höndina á AM 604 4to, en einnig kemur nafn kvendýrlingsins heilagrar Fennennu (1v) fyrir í báðum handritunum (sjá  Jón Helgason 1932:147-148 ).

Viðbætur eru skrifaðar með yngri höndum, blendingsskrift (sjá spássíugreinar og aðrar viðbætur).

Udsmykning

  • Á spássíum eru víða myndir af kynjaskepnum, mannamyndir og ýmis konar flúr. Vert er og að benda á að á 110r eru sennilega pennaæfingar barns sem auk þess hefur teiknað sólir.

  • Upphafsstafir með mannamyndum, litur rauður og grænn, á 5v, 7v, 51v, 104v og 107v.

  • Víða plöntuskreyttir upphafsstafir, litur rauður, grænn og svartur, á 1v-71v og 95r-109v.

  • Víða pennaflúraðir upphafsstafir, litur rauður, grænn og svartur, á 1v-71v og 95r-109v.

Tilføjelser

  • Bl. 111-117 eru innskotsblöð, skrifuð e-t á 17. öld, á uppskafning úr latínugrallara (sbr. DI I:683 ).
  • Viðbætur með yngri höndum:

    Bl. 73r: Tvö efnisatriði og er l. 19-34 með hendi Björns Guðnasonar sýslumanns í Ögri og skrifuð um 1500 ( Stefán Karlsson 1970:139 . Viðbótin er prentuð í  DI III:692-693 ).

    Bl. 86v: Tvö efnisatriði og er það fyrra (l. 1-12) skrifað um 1570 ( DI I:683 ).

    Bl. 109v-110r: Þrjú efnisatriði öll með sömu hendi, sennilega frá lokum 16. aldar ( DI I:683 ).

    Bl. 110v: Tvö efnisatriði, sennilega skrifuð um 1500 ( DI I:683 og Widding 1960:27-28 ).

  • Á spássíum eru víða athugasemdir við textann og/eða viðbætur (t.d. 17v og 20r), ýmist með hendi skrifara eða yngri höndum. Hér eru einnig leiðbeiningastafir (t.d 6v og 7r), ýmis konar klausur og krot (t.d. 32r og 37v), sem og nöfn og upplýsingar um feril (1r og 117r).
  • Á neðri spássíu á 35r er rúnastafróf og villuletur.
  • Á neðri spássíum á 80v-94v eru orðatiltæki, málshættir (sjá  Fjölni 1844:101-103 og Jón Samsonarson 1978:36 ) og vísur (Svo fór enn sem sagt var frá (80r-v, 81v og 82v), Ungur maður og öldruð frú (83r), Ljótt er letur mitt (85v), Það á að tala mín tungan snjöll (86r) og Manvits vant er þeim margt skrafar (94v) (sjá  Jón Samsonarson 1978:34-39 ).

Indbinding

Band frá maí 1973 (220 mm x 182 mm x 61 mm). Leður á kili og hornum, tréspjöld klædd fínofnum líndúki. Saumað á móttök. Saurblöð tilheyra nýju bandi. Handritið liggur í öskju.

Eldra band virðist hafa verið skinnband með spennum (sbr. AM 477 fol.).

Vedlagt materiale

  • Tveir fastir seðlar fremst með hendi Árna Magnússonar, með upplýsingum um feril.
  • Seðill 1 (159 mm x 122 mm): Frá séra Jóni Jónssyni í Garpsdal 1705 og sagði hann ég mætti eiga bókina, ef vildi.
  • Seðill 2 (87 mm x 141 mm): Jónsbók Réttarbætur. Formulæ Juridicæ. Úr hirðsíðum nokkuð Búalag. Kristinréttur (Árna biskups) in 4to, eigi rétt göml. Bókina hafi ég fengið 1705 frá séra Jóni Jónssyni í Garpsdal.
  • Laus seðill frá Kaupmannahöfn um forvörslu.
  • Í öskju með handritinu liggur nákvæmt efnisyfirlit Jóns Sigurðssonar, bundið í pappakápu.

Historie og herkomst

Herkomst

Handritið var skrifað á Íslandi. Kålund tímasetur bl. 1v-73r:18 og 95r-109v:11 til síðari helmings 15. aldar ( Katalog I 1889:417 , sjá einnig ONPRegistre 1989:444 ). Um tímasetningar á viðbótum, sjá Spássíugreinar og aðrar viðbætur.

Proveniens

  • Árni Magnússon fékk handritið hjá séra Jóni Jónssyni í Garpsdal árið 1705 (sbr. seðla). Einhvern tíma á 16. öld átti Andrés Magnússon handritið (1r og 117r). Um Andrés þennan, sjá  DI I:683 . Á bl. 26r er nafnið Bjarni Þorbjarnarson.
  • Margt bendir til að handritið sé upprunnið á Vestfjörðum (sbr. Jón Helgason 1932:147-148 og Jón Samsonarson 1978:34-39 ).

Erhvervelse

Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 12. september 1974.

Yderligere information

Katalogisering og registrering

Bevaringshistorie

Viðgert og bundið af Birgitte Dall í maí 1973.

Billeder

  • Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
  • Svart-hvítar ljósmyndir á Stofnun Árna Magnússonar, sem keypti þær af Arne Mann Nielsen í februar 1973.

Bibliografi

Forfatter: Jacobsen, Bent Chr.
Titel: Gripla, Sektir Jónsbókar
Omfang: 7
Titel: Et brudstykke af Kongespejlet: Med bemærkninger om indholdet af AM 668,4°,
Redaktør: Bekker-Nielsen, Hans
Omfang: s. 105-112
Forfatter: Jón Helgason
Titel: Nokkur íslensk handrit frá 16. öld, Skírnir
Omfang: 106
Forfatter: Jón Þorkelsson
Titel: Arkiv för nordisk filologi, Islandske håndskrifter i England og Skotland
Omfang: 8 (Ny följd 4)
Titel: Katalog over Den Arnamagnæanske Håndskriftsamling
Redaktør: Kålund, Kristian
Forfatter: Driscoll, Matthew James
Titel: Variants, Postcards from the edge: an overview of marginalia in Icelandic manuscripts
Omfang: s. 21-36
Titel: Norges gamle Love indtil 1387
Redaktør: Keyser, R., Munch, P. A.
Omfang: II
Titel: Norges gamle Love indtil 1387
Redaktør: Storm, Gustav
Omfang: V
Titel: Ordbog over det norrøne prosasprog: Registre
Redaktør: Den arnamagnæanske kommision
Forfatter: Bekker-Nielsen, Hans, Widding, Ole
Titel: Fra ordbogens værksted,
Omfang: s. 341-349
Forfatter: Stefán Karlsson
Titel: Ritun Reykjafjarðarbókar. Excursus, bókagerð bænda,
Omfang: s. 120-140
Forfatter: Þórdís Edda Jóhannesdóttir
Titel: Opuscula XVII, Marginalia in AM 510 4to
Omfang: s. 209-222
[Metadata]
×
Indhold
×
  1. Jónsbók
  2. Réttarbót Eiríks konungs Magnússonar um framfærslu skyldmenna, um ómennskumenn og vergangsmenn og um handsöl
  3. Alþingissamþykkt um melrakkaveiðar
  4. Sektir Jónsbókar
  5. Örskotshelgi
  6. Þokkabót og öfundarbót
  7. Brullaup að lögum
  8. Bréf Magnúsar konungs Eiríkssonar um að menn á Íslandi gjaldi hirðstjóra jafnmikla peninga í sakeyri konungs sem þeir hafa goldið biskupum eða þeirra umboðsmönnum fyrir okur og rangar tíundargerðir
  9. Alþingissamþykkt um vinnufólk og fiskimenn
  10. Réttarbót Eiríks konungs Magnússonar handa Íslandi um breytingar á Jónsbók í nokkrum atriðum
  11. Réttarbót Eiríks konungs Magnússonar hin almenna
  12. Réttarbót Eiríks konungs Magnússonar hin almenna
  13. Réttarbót Eiríks konungs Magnússonar og Hákonar hertoga um að Kristinréttur hinn forni skuli standa um alla þá hluti er lærðir menn eiga að hafa
  14. Réttarbót Hákonar konungs háleggs um ýmsar breytingar á Jónsbók
  15. Réttarbót Hákonar konungs háleggs um að Kristinréttur hinn forni skuli gilda, sem að undanförnu, um að alþingi sé uppi og um ýmsar breytingar á Jónsbók
  16. Réttarbót Hákonar konungs háleggs um að Kristinréttur hinn forni skuli vera í gildi
  17. Réttarbót Hákonar konungs háleggs um félagsgerð hjóna
  18. Réttarbót Hákonar konungs háleggs um arftökur og annað fleira
  19. Réttarbót Hákonar konungs Hákonarsonar um áverka á saklausum mönnum og um rannsóknir
  20. Réttarbót Hákonar konungs Magnússonar um heitingar
  21. Réttarbót Hákonar konungs háleggs um arftöku ættleiðinga
  22. Réttarbót Hákonar konungs háleggs um að sýslumenn og umboðsmenn þeirra geri rétt
  23. Guðmundur ábóti á Helgafelli, tveir prestar og þrír leikmenn transskríbera réttarbót Hákonar konungs frá 10. júní 1375
  24. Réttarbót Magnúsar konungs Eiríkssonar um sýslur, um skemmdarvíg og margt fleira
  25. Réttarbót Magnúsar konungs lagabætis við Landslög hin nýju um ýmsa hluti og þar á meðal óbótamál
  26. Réttarbót Magnúsar konungs Eiríkssonar um að Íslendingar séu hlýðnir kirkjunnar formönnum, og að þeir gangi ekki undir neinar sektir framar en Kristinréttur vottar
  27. Réttarbót Magnúsar konungs Eiríkssonar til Íslands um skuldir við austræna kaupmenn, að þær skuli vera goldnar að Ólafsmessu fyrri
  28. Réttarbót Magnúsar konungs lagabætis um forkaupsrétt konungs og um fjárskaða
  29. Sættargerð Eiríks konungs Magnússonar og Árna Þorlákssonar biskups í Skálholti um staðamál
  30. Gamli sáttmáli
  31. Hirðskrá
  32. Alþingissamþykkt um vinnufólk og fiskimenn
  33. Um vitni
  34. Forsagnir sem eiga við Jónsbók og hafa tíðkast á 14. öld
    1. Forsögn fyrir lýsing ættleiðingar
    2. Forsögn fyrir ómagalögboði
    3. Forsögn fyrir fjárkröfu
    4. Forsögn fyrir heimstefnu
    5. Forsögn að bjóðast til viðtöku fjár
    6. Þingstefnuforsögn
    7. Stefnuforsögn
    8. Fjárkröfuforsögn á þingi
    9. Eiðsforsögn vitnis í skuldamálum
    10. Eiðsforsögn vitnis í skuldamálum enn
    11. Forsögn fyrir upptekt fjár
  35. Forsögn fyrir lagasvari
  36. Griðaforsögn
  37. Griðaforsögn
  38. Forsögn fyrir uppsögn þings
  39. Þingstefnuforsögn og grið
  40. Þingsetningarforsögn og grið
  41. Forsögn fyrir uppsögn þings
  42. Lögfesta til jarðar
  43. Lagaskipunarbréf Þórðar lögmanns frá 25. nóv. 1584, um fátækraflutning og ítrekan Býjaskerjadóms frá 22. apr. 1583
  44. Hirðskrá
  45. Kristinréttur Árna biskups
  46. Búalög
    1. Kristinréttur Árna biskups
  47. Hirðskrá
  48. Kristinréttur Árna biskups
  49. Alþingissamþykkt um ljóstoll
  50. Dómur útnefndur af Stefáni biskupi í Skálholti um heytollagjald
  51. Dómur Nikulásar Björnssonar um skaðræði á hestum
  52. Um bókareið
  53. De virtutibus et vitiis
  54. Efnisyfirlit Jónsbókar
  55. Tíundartal

[Metadata]