Detaljer om håndskriftet

PDF
PDF

AM 309 4to

Bæjarbók í Flóa ; Island, 1498

Bemærkning
Håndskriftet består af fragmenter fra tre forskellige håndskrifter eller dele, dog skrevet af samme skriver: 1) "Ólafs saga Tryggvasonar" og þættir fra "Flateyjarbók", 2) en "Laxdæla saga" og "Eyrbyggja saga", og 3) "Njáls saga".

Indhold

1 (1ra-26v)
Uddrag fra Flateyarbók
Bibliografi

Rafn: Antiquités Russes I 393-414 Excerpter. Udg. þ

Tekstens sprog
Norrønt
Tekstklasse
1.1 (1r-25v)
Ólafs saga Tryggvasonar
Tekstklasse
1.1.1 (1ra:1-24)
Ættartala
Rubrik

ættartala

Incipit

ADam skapadi Gud

Explicit

med tauldum bædí adam ok haralldi

1.1.2 (1ra:24-b:10)
Hverir konungar styrt hafa Noregi
Rubrik

hverir konungar styrt hafa | noregi

Incipit

Son haralldz harfagra var sigurdr hrisi

Explicit

eptir er hun | liet fanga albrict

Tekstklasse
1.1.3 (1rb:10-va:19)
Ólafs saga Tryggvasonar
Rubrik

trygva olafr sa

Incipit

Eirikr het lendr madr

Explicit

þa lagde gudrda aþacka þa | bada

Bemærkning

Svarer til Ólafs saga Tryggvasonar, Flateyjarbók, kap 36-37.

Tekstklasse
1.1.4 (1va:19-36)
Ólafs saga Tryggvasonar
Rubrik

fæddr olafr tryggva sonr

Incipit

Astridr

Explicit

var þa hia þeim ok | nockurir menn adrir

Bemærkning

Svarer til Ólafs saga Tryggvasonar, Flateyjarbók, kap. 45.

Tekstklasse
1.1.5 (1va:36-10rb:22)
Ólafs saga Tryggvasonar
Rubrik

hier er olafr konungr trẏgua son fæddr j holmenum med sigurd

Incipit

A þui re er lidid

Explicit

ok hafde med sier lid ok fritt.

Bemærkning

Svarer til Ólafs saga Tryggvasonar, Flateyjarbók, kap. 46-53, 64-67, 85, 88-93, 118-120, 166-167, 175, 187-188, 190, 192-193, 267-269 og 302-306.

Tekstklasse
1.1.6 (10rb:22-11va:28)
Þáttr Þorvalds tasalda
Rubrik

Hier Hefr upp þatt þouvallde tasa-|llda

Incipit

Nv þesso at margar ræda ok fra sgur se ritadar

Explicit

ok settí honum þo opinberlíga skript | firir þenna lut

Tekstklasse
1.1.7 (11va:28-12rb:30)
Þáttr Finns ok Sveins
Rubrik

þattr finnz ok sueins

Incipit

Þess er getit ok suo er rítad

Explicit

olafr konungr uar trẏgvason | olafssonar haralldz sonar haar fagra

Tekstklasse
1.1.8 (12rb:30-va:42)
Þáttr Rauðs hins ramma
Rubrik

þattr rds hins ramma

Incipit

Rdr hinn ramme het madr einn

Explicit

firir nordan mille ok megenlannda

Tekstklasse
1.1.9 (12va:42-15ra:47)
Ólafs saga Tryggvasonar
Rubrik

hier ræer olafr konungr eptir einum kyniamanni

Incipit

Olafr konungr kristnade fírd þann allann.

Explicit

vm uikina ok uidara annars stadar

Bemærkning

Svarer til Ólafs saga Tryggvasonar, Flateyjarbók, kap. 319-326 og 332.

Tekstklasse
1.1.10 (15ra:47-b:53)
Þáttr Þorsteins skelks
Rubrik

þattr þorsteins skelkis

Incipit

Þat er sagt vm sumarid eptir

Explicit

med odrum kauppum konungs.

Tekstklasse
1.1.11 (15rb:53-16rb:21)
Ólafs saga Tryggvasonar
Rubrik

Reistr ormurinn langr

Incipit

Þann uetr eptir er olafr konungr hafdí komid af halogalanndi

Explicit

framm med lidí sínu

Bemærkning

Svarer til Ólafs saga Tryggvasonar, Flateyjarbók, kap. 344, 347-348, 352, 354-355 og 358.

Tekstklasse
1.1.12 (16rb:21-17rb:14)
Þáttr Indriða ilbreiðs
Rubrik

hier hefr þatt einndrida ilbreids ok olafs konungs trygua sonar

Incipit

A Nockurumma þa er olafr konungr hafdig albuit skíp

Explicit

frar ok gek | arvm

Tekstklasse
1.1.13 (17rb:14-21ra:39)
Ólafs saga Tryggvasonar
Rubrik

olafr konungr leystí menn ur biar

Incipit

Olafr konungr for nordan ur þrandheimi

Explicit

þa uoru henni færder

Bemærkning

Svarer til Ólafs saga Tryggvasonar, Flateyjarbók, kap. 366-388 og 391-394

Tekstklasse
1.1.14 (21ra:39-va:39)
Gauta þáttr
Rubrik

hier hefr upp Gta þa´tt

Incipit

Nv skal seígía luti er eg nam af frodum monnum

Explicit

enn þorarní | sagdí síalfr einar þambarskelfer

1.1.15 (21va:39-b:53)
Ólafs saga Tryggvasonar
Rubrik

sgu atuardz konungs d

Incipit

Adalradr konungr jatvardz son hafdí radit firir einglaníi

Explicit

hinn blinndi j mostur. sem seigir | j sgu uirdulígs herra olafs konungs trygva sons

Bemærkning

Svarer til Ólafs saga Tryggvasonar, Flateyjarbók, kap. 397, 406 og 409

Tekstklasse
1.1.16 (21vb:53-23vb:29)
Þáttr Þorsteins uxafóts
Rubrik

þattr þorsteins uxafotz hm

Incipit

Þorkell. het madr er bío krossa uík.

Explicit

ok fell ormínvm langa.

1.1.17 (23vb:29-25rb:24)
Þáttr af Norna-Gesti
Rubrik

hier hefr þatt af norna gestí homir ol

Incipit

Svo e r sagt at einum tima.

Explicit

vm lífdaga hans sem hann sagdí

Bibliografi
1.1.18 (25rb:24-vb:8)
Þáttr Helga Þórissonar
Rubrik

þattr helga þorissonar

Incipit

Þorir het madr er bío j noregi

Explicit

ok lẏkr hier fra grimum at seigía

1.2 (25vb:8-26vb)
Þáttr af Sneglu-Halla
Rubrik

hier hefr þatt af sneglu halla

Incipit

Þat er upp haf þessarar frasagnar

Explicit

uel hafa til vnnid h

2 (27ra-34va)
Laxdæla saga
Incipit

bolli uar þar selí

Explicit

ok lyk|ur þar nu sogunne

Bibliografi

Rafn: Antiquités Russes II 288-289 Bl. 33ra:38-b:6 og 34rb:3-26. Udg. C

Guðbrandur Vigfússon & Powell: Icelandic Prose Reader

Kålund: Laxdæla saga 205:12-289 Udg. C

3 (34va-38vb)
Eyrbyggja saga
Afstamning og indbyrdes slægtskab

BL Add. 11110 er en direkte afskrift.

3.1 (34va-35vb)
Hier hefur eyrbyggiu ok er god saga
Rubrik

Hier hefur eyrbyggiu ok er god saga

Incipit

KEtill flat nefur het hersir einn

Explicit

sem þingit hafdí uerít

Bibliografi

Finnur Magnússon & Rafn: Grönlands historiske Mindesmærker I 530-566:8

Guðbrandur Vigfússon: Eyrbyggja saga 1864 3-12:21 Udg. Ba

Scott: Eyrbyggja saga 2003 3-29 Udg. G

3.2 (36ra-38vb)
Ingen titel
Incipit

svell enn þrír fellu

Explicit

þeir lgdu þetta þorodde til

Bibliografi

Rafn: Antiqvitates Americanæ 217 (bl. 37rb:10-12. Udg. A), 218-222:2 (bl. 38vb:26-56. Udg. A)

Guðbrandur Vigfússon: Eyrbyggja saga 1864 20:18-50:17 Udg. Ba

Guðbrandur Vigfússon & Powell: Icelandic Prose Reader 88 Excerpter

Scott: Eyrbyggja saga 2003 45-149 Udg. G

4 (39r-48v)
Njáls saga
4.1 (39r-v)
Ingen titel
Incipit

eck þat seger atli

Explicit

eigi skal þat segir sig|mvndr

Bibliografi

Eiríkur Jónsson og Konráð Gíslason: Njála I 155:11-177:8 Udg. D

4.2 (40r-v)
Ingen titel
Incipit

ecke vin sæll. bioda

Explicit

tok smala hest

Bibliografi

Eiríkur Jónsson & Konráð Gíslason: Njála I 220:2-243:4 Udg. D

4.3 (41r-47v)
Ingen titel
Incipit

j nesid ok buaz

Explicit

eigi svo farid hafa

Bibliografi

Eiríkur Jónsson & Konráð Gíslason: Njála I 286:6-451:5 Udg. D

4.4 (48r-v)
Ingen titel
Incipit

Niall mælti hueria

Explicit

yfir markar fliot

Bibliografi

Eiríkur Jónsson & Konráð Gíslason: Njála I 599:17-624:6 Udg. D

Fysisk Beskrivelse / Kodikologi

Materiale

Pergament.

Antal blade
48. 260 mm x 210 mm.
Foliering

Folieret i nederste margin.

Lægfordeling

Håndskriftet består af 8 læg:

  • I: bl. 1+8, 2+7, 3+6, 4+5
  • II: bl. 9+17, 10+16, 11, 12+15, 13+14
  • III: bl. 18+26, 19+25, 20+24, 21+23, 22
  • IV: bl. 27+33, 28, 29, 30, 31, 32 (bl. 28+32 og 29+31 var engang sammenhængende bladpar)
  • V: bl. 34+38, 35+37, 36
  • VI: bl. 39+40
  • VII: bl. 41+47, 42+46, 43+45, 44
  • VIII: bl. 48

Layout

Teksten er tospaltet, med undtagelse af teksten på bl. 6, 13, 29 og 39-48, som er enkeltspaltet. Der er 42-57 linjer pr. side.

De forsirede majuskler er enten røde eller grønne med forsiring i den modsatte farve. Røde rubrikker, nogle majuskler også kun røde.

Tilstand

Håndskriftet er defekt. Skriften er på nogen steder svær at tyde pga. slid og skindets tilstand. Bl. 27-33 og 36-37 er hullede og har skader øverst på bladene og i bunden nede ved ryggen. Bl. 1, 3, 5, 17, 24, 27, 38 og 39 har flænger eller huller. Bl. 39, 40 og 48 bærer præg af engang at have været brugt som indbinding.

Skrifttype

Det har været foreslået, at Jón Oddsson har skrevet håndskriftet (Scott: Eyrbyggja saga 110* ).

Udsmykning

Der er tre historierede initialer på hhv. bl. 1va, 16rb og 20rb. Alle tre er kopier af de tilsvarende initialer i Flateyjarbók (bl. 9va, 60vb og 65vb).

Tilføjelser

I håndskriftets nederste margin finder man delvist nogle notitser skrevet med rødt blæk, delvist nogle ordsprog.

Vedlagt materiale

Der er to AM-seder (a + b): På a-sedlens rekto-siden står der: Olafs Saga Tryggvasonarvantar | [vantar mikid ï] Allar 3 arkirnar eru | samstaðar og vantar | ekki í nema við end-|ann hefr | ỏdruvïs upphaf enn | adrar. | þattur af þorsteini Uxa-|fot. | þattur af Nornagest. | þattur Helga Þorissonar. | Hallla þattur, vantar | endann. | communicavit Th. Th. . På versosiden er der en kopi af to af rubrikkerne: ættar t… og huerir konungar styrt hafa noregi. The b-slip has: Aptan af LaxdælaSỏgu | framan af Eyrbyggiu | ur Grettis sỏgu | þetta fragment er mitt, | og heyrer manifeste til | hins fragmentsens qvod | communicavit. Th. Th. | hvar ä er partur framan | af Olafs Sỏgu Tr. s. | Eg true eg hafi þetta | feinged fra Bæ i Floa.

Historie og herkomst

Herkomst

Håndskriftet, eller i hvert fald den første del, er skrevet i Island i 1498 på baggrund af skrivermeddelelsen på bl. 1ra:36-39 : hann [Ólafr Hákonarson] var þa konungr er su |bok uar skrifud er þessi bok uar eptir skrifud þa var lidit fra hingad | bvrd uors herra iesv christi. M. CCC. LXXX. ok siau ꜳr. enn nu erv | fra hans hingadburd er sia bok er skrifud M. CCCC. nivtigir ok atta ar.

Proveniens

På bl. 17vs nederste margin har skriveren tilkendegivet: on odds son ꜳ mik | ok er ecki nema hans eign . Ifølge Arne Magnussons beretning på bl. 58v-59r i hans katalog over islandske pergamenthåndskrifter, AM 435 a 4to, tilhørte bl. 1-26 Skálholt-kirken og senere Jón Vídalín. Arne husker at han fik resten af håndskriftet fra Bær i Flóa: Ur Olafs Sỏgu Tryggvasonar fragment. | þattur af þorsteini uxafot. | Þattur af Nornagesti. | þattur Helga þoris sonar. | Halla þattur vantar vid endann. | 4to majori, óinnbunded. feinged af | Mag. Jone Wid. hefur fyrrum heyrt | Skalholltz kirkiu til.eda og leiged i Skalhollte epter, af bokum Mag. Bryniolfs. þó mun hitt helldur vera. Aptan af Laxdæla Sỏgu. | framan af Eyrbyggia Sỏgu. | vantar nú ur Grettis Sỏgu. | þetta þrent minner mig eg feinged hafi | fra Bæ i Floa. Er manifeste ur | sama Codice, og lagde eg þad þvi þar | saman vid: ut voluminis antiqva ratio /:qvantum in me esset/: Sibi constaret.

Scott (Scott 2003106*) har dog rejst tvivl om pålideligheden af Arne Magnussons beretning. Scott mener ikke, at Jón Vídalín i 1692 (som var det år, hvor Þorlákur Þórðarson tog en stor gruppe håndskrifter med sig fra Island til Danmark) var nået højt nok i rang til at kunne disponere over kirkens håndskrifter, og at Arne Magnusson må have forvekslet Jón med hans forgænger, Þorður Þorláksson (Thorlacius).

Erhvervelse

Det er muligt, at Þórlákur Þórðarson overleverede en del af AM 309 4to sammen med en gruppe andre håndskrifter fra Island til Arne Magnusson i 1692.

Yderligere information

Katalogisering og registrering

Katalogiseret 6. juli 2000 af EW-J.

Tjekket 16. juli 2008 af Silvia Hufnagel.

Bevaringshistorie

Under konservering 3 marts 1969 til 15 januar 1970 blev håndskriftet indbundet af Birgitte Dall.

Billeder

  • Plade 16, s.d.
  • Diapositiver fra september 1961.

Bibliografi

Titel: Antiquités Russes
Redaktør: Rafn, C. C.
Titel: , Opuscula IX
Omfang: XXXIX
Forfatter: Kjeldsen, Alex Speed
Titel: , Filologiske studier i kongesagahåndskriftet Morkinskinna
Omfang: Supplementum 8
Titel: Eyrbyggja Saga: The vellum tradition,
Redaktør: Louis-Jensen, Jonna, Scott, Forrest S.
Omfang: XVIII
Titel: , Óláfs saga Tryggvasonar en mesta
Redaktør: Ólafur Halldórsson
Omfang: III
Forfatter: Einar Ól. Sveinsson
Titel: Skírnir, Um handrit Njálssögu
Omfang: 126
Forfatter: Einar Ól. Sveinsson
Titel: , Studies in the manuscript tradition of Njálssaga
Omfang: 13
Titel: Eyrbyggja saga
Redaktør: Guðbrandur Vigfússon
Titel: Fornaldar sögur Nordrlanda: Eptir gömlum handritum
Redaktør: Rafn, Carl Christian
Titel: Flateyjarbók
Redaktør: Guðbrandur Vigfússon, Unger, C. R.
Titel: Grönlands historiske Mindesmærker
Redaktør: Det kongelige nordiske Oldskrift-Selskab, Finnur Magnússon, Rafn, C. C.
Titel: Icelandic Prose Reader
Redaktør: Guðbrandur Vigfússon, Powell, F. York
Titel: Njála I, Íslendínga sögur
Redaktør: Eiríkur Jónsson, Konráð Gíslason
Omfang: III
Titel: Katalog over Den Arnamagnæanske Håndskriftsamling
Redaktør: Kålund, Kristian
Forfatter: Kapitan, Katarzyna Anna
Titel: Dating of AM 162 B a fol, a fragment of Brennu-Njáls saga, Opuscula XVI
Omfang: s. 217-243
Titel: Nials saga
Redaktør: Suhm, Peter Frederik
Titel: STUAGNL, Laxdőla saga
Redaktør: Kålund, Kristian
Omfang: XIX
Forfatter: Lethbridge, Emily, Svanhildur Óskarsdóttir
Titel: New Studies in the Manuscript Tradition of Njáls saga. The historia mutila of Njála

[Metadata]