AM 105 fol.
Landnámabók og Kristni saga ; Iceland, 1650-1660
Language of Text
Contents
„Hér hefir Landnámabók“
„Á þeim tíma er Ísland fannst …“
„… En landið var alheiðið nær hundraði vetra.“
„Hér hefur Kristni sögu“
„Nú hefur það hversu kristni …“
„… En Ólafur konungur Tryggvason barðist á Orminum langa næsta dag eftir Maríumessu síðari.“
Án viðaukans í AM 104 fol., um útlenda biskupa á Íslandi.
Physical Description
Pappír með vatnsmerkjum.
- Aðalmerki 1: tveir turnar með tveimur egglaga gluggum (IS5000-02-0105_4), bl. 2, 4, 5, 66, 75, 80, 85, 90. Stærð: 57 x 48 mm, fjarlægð á milli vatnslína á báðum megin vatnsmerkisins: 57 mm.
Aðalmerki 1 (par) (IS5000-02-0105_10, sjá líka IS5000-02-0105_12 og IS5000-02-0105_72), bl. 8, 10, 12-13, 20, 63-64, 72-74, 83-84, 89, 95, 97, 98-99. Stærð: 56-59 x 46-48 mm, fjarlægð á milli vatnslína á báðum megin vatnmerkisins: 54-57 mm.
Mótmerki 1: fangamark PH (IS5000-02-0105_88), bl. 1, 3, 6, 7, 9, 11, 18, 19, 65, 67, 68, 71, 76-79, 81, 82, 86, 87, 88, 91, 92, 93, 94, 96. Stærð: 17 x 12 mm, fjarlægð á milli vatnslína á báðum megin vatnmerkisins: 30 mm.
Notað frá 1650 til 1660.
- Aðalmerki 2: dárahöfuð, dárakeðja, 5 meðalstórar bjöllur á kraga, virðist vera kross, 3 stórir hringir (IS5000-02-0105_26, sjá líka IS5000-02-0105_43), bl. 14, 15, 21-22, 24, 26, 28, 31, 34, 35, 38-39, 43, 45, 47, 49-50, 52, 54, 56, 58, 60, 62 (blöð 15, 21, 31 og 34 eru ekki mjög skýr en þó er ljóst að vatnsmerkið sé dárahöfuð). Stærð: 124-127 x 73-74 mm, fjarlægð á milli vatnslína á báðum megin vatnmerkisins: 76-77 mm.
Aðalmerki 2 (afbrigði) (IS5000-02-0105_61), bl. 61. Stærð: 126 x 72 mm, fjarlægð á milli vatnslína á báðum megin vatnmerkisins: 77 mm.
Ekkert mótmerki.
Notað frá 1650 til 1660.
- Handritið hefur verið blaðsíðumerkt síðar með svörtu bleki, 1-194.
- Það hefur einnig verið blaðmerkt síðar með rauðu bleki, 1-97.
14 kver:
- I: spjaldblað - fremra saurblað 7 (5 tvinn, annað og þriðja blað eru brot: spjaldblað+fremra saurblað 7, fylgigögn 1 (brot)+fremra saurblað 6,fylgigögn 2(brot)+fremra saurblað 5, fremra saurblað 3+fremra saurblað 4)
- II: Fremra saurblað 8 - fremra saurblað 13 (3 tvinn: fremra saurblað 8+fremra saurblað 13, fremra saurblað 9+fremra saurblað 12, fremra saurblað 10+fremra saurblað 11)
- III: bl. 1-10 (5 tvinn: 1+10, 2+9, 3+8, 4+7, 5+6)
- IV: bl. 11-20 (5 tvinn: 11+20, 12+19, 13+18, 14+17, 15+16)
- V: bl. 21-30 (5 tvinn: 21+30, 22+29, 23+28, 24+27, 25+26)
- VI: bl. 31-40 (5 tvinn: 31+40, 32+39, 33+38, 34+37, 35+36)
- VII: bl. 41-50 (5 tvinn: 41+50, 42+49, 43+48, 44+47, 45+46)
- VIII: bl. 51-60 (5 tvinn: 51+60, 52+59, 53+58, 54+57, 55+56)
- IX: bl. 61-70 (5 tvinn: 61+70, 62+69, 63+68, 64+67, 65+66)
- X: bl. 71-80 (5 tvinn: 71+80, 72+79, 73+78, 74+77, 75+76)
- XI: bl. 81-90 (5 tvinn: 81+90, 82+89, 83+88, 84+87, 85+86)
- XII: bl. 91 - aftara saurblað 2 (eitt blað + 4 tvinn: 91 ,92+aftara saurblað 2, 93+aftara saurblað 1, 94+97, 95+96)
- XIII: Aftara saurblað 3 - aftara saurblað 9 (eitt blað + 3 tvinn: aftara saurblað 3, aftara saurblað 4+aftara saurblað 9, aftara saurblað 5+aftara saurblað 8, aftara saurblað 6+aftara saurblað 7)
- XIV: Aftara saurblað 10 - spjaldblað (3 tvinn: aftara saurblað 10+spjaldblað , aftara saurblað 11+aftara saurblað 14, aftara saurblað 12+aftara saurblað 13)
- Eindálka.
- Leturflötur er ca 240 mm x 140 mm.
- Línufjöldi er 25-27.
- Eyður víða fyrir upphafsstafi og kaflafyrirsagnir.
Með hendi Jóns Erlendssonar, blendingsskrift.
Skinnband frá 1992 (317 mm x 208 mm x 33 mm). Fimm saurblöð hvoru megin eru úr þessu bandi. Ræmur úr eldri saurblöðum eru á milli tveggja fremstu saurblaðanna.
Eldra bókfellsband frá 1700-1730 fylgir. Spjöld og kjölur klædd bókfelli. Átta saurblöð fremst og sjö aftast eru úr þessu bandi.
Þrír seðlar með hendi Árna Magnússonar:
- Seðill 1 (186 mm x 154 mm): „Originum Islandicorum librum (Landnámabók) scripsit Sturla Legifer (Nomophylax) islandiæ, Thordi filius, qui obiit 1284. Alium origg. Island. Librum scripsit Styrmerus prior, qvi decessisse scribitur 1245. Ex hisce binis Codicibus unum fecit Haucus (Hóicus) Erlendi filius, Nomophylax vel Supremus Islandiæ Judex, qvi vixit 1306 et sequentibus addiditqve genealogiarum continuationes usqve ad sua tempora. Omnes hi in Islandia vixere, et duo priores Islandi omnino fuere. Hójcus forte natione Norvegus erat, de qvo tamen certus non sum.“
- Seðill 2(164 mm x 105 mm): „Þetta er þess lags Landnámabók sem Björn á Skarðsá, í sinni Collection af Landnámum kallar Hauksbók.“
- Seðill 3 (163 mm x 105 mm): „Þessa Landnámabók með Kristni sögu léði mér 1704 sr. Halldór Torfason í Bæ í Flóa. 1706 keypti ég bókina af Þuríði Sæmundsdóttur svo að hún nú er mín.“
History
Handritið var skrifað á Íslandi ca 1650-1660, en tímasett til 17. aldar í Katalog I , bls. 70.
Skrifað eftir Hauksbók meðan hún var heil en leifar úr henni af frumriti Landnámabókar eru í AM 371 4to. Aðrir hlutar Hauksbókar eru í AM 544 4to og AM 675 4to.
Fyrsta kver þessa handrits (bl. 1-10) var um tíma í AM 107 fol. og fyrsta kver þess handrits var hér, en þeim var víxlað þegar rannsókn í tengslum við útgáfu Det Kongelige Nordiske Oldskrift-Selskab árið 1843 leiddi í ljós að handritin höfðu blandast (sbr. Íslendinga sögur I , Kaupmannahöfn 1843, bls. XV-XXII og Katalog I , bls. 70.
Árni Magnússon fékk handritið að láni hjá Halldóri Torfasyni í Bæ í Flóa árið 1704. Halldór fékk það eftir föður sinn Torfa Jónsson í Gaulverjabæ, sem hefur erft það eftir Brynjólf Sveinsson biskup. Árið 1706 keypti Árni það af Þuríði Sæmundsdóttur (sbr. seðil 3).
Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 18. október 1973.
Additional
Viðgert og bundið í The Cambridge Colleges Library Conservation Consortium 1992.
Ragnar Einarsson bókbindari vann við handritið árið 1989.
Leyst úr eldra bandi árið 1973. Efni úr því bandi fylgir.
Bundið í Kaupmannahöfn 1700-1730.
- Stafrænar myndir á www.sagnanet.is.
- Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
- Ljósprent í Landnámabók. Íslenzk handrit, Series in folio III p. 185-347 (1974).
Bibliography
Editor: Guðbrandur Vigfússon, Möbius, Theodor
Title: Ættartölusafnrit séra Þórðar Jónssonar í Hítardal I-II
Title: Minni and Muninn : memory in medieval Nordic culture, Constructing a past to suit the present : Sturla Þórðarson on conflicts and alliances with king Haraldr hárfagri
Scope: p. 175-196
Title: Gripla, Af Resensbók, Kristnisögum og Landnámuviðaukum
Scope: 22
Editor: Jón Sigurðsson
Editor: Þorgeir Guðmundsson, Þorsteinn Helgason
Editor: Det kongelige nordiske Oldskrift-Selskab
Scope: I-IV
Editor: Munksgaard, Ejnar
Scope: V
Editor: Jakob Benediktsson
Scope: I
Title: Traversing the space of the oral-written continuum : medially connotative back-referring formulae in Landnámabók, Moving words in the Nordic Middle Ages : tracing literacies, texts, and verbal communities
Scope: p. 255-278
Title: Stafkrókar : ritgerðir eftir Stefán Karlsson gefnar út í tilefni sjötugsafmælis hans 2. desember 1998, Alfræði Sturlu Þórðarsonar,
Scope: 79
Title: Scripta Islandica, ”Den som rider på Freyfaxi ska dö”. Freyfaxis död och rituell nedstörtning av hästar för stup
Scope: 66
Metadata
×- Country
- Iceland
- Place
- Reykjavík
- Institution
- The Árni Magnússon Institute for Icelandic Studies
- Repository
- Handritasvið
- Collection
- Safn Árna Magnússonar
- Shelfmark
- AM 105 fol.
- Keywords
- Antiquities
Settlement
Sagas of bishops - Additional pictures
CCP- XML
- View as XML
- PDF all-in-one
- Notes
- Send Feedback on Manuscript
