Manuscript Detail

AM 968 4to

Þjóðsögur, þjóðtrú og leikir

Language of Text
Icelandic

Contents

1 (1r-2v)
Guðmundur biskup helgi
Rubric

Guðmundur biskup helgi

Incipit

Guðmundur helgi var biskup á Hólum …

Text Class
2 (3r-v)
Brynjólfur biskup
Rubric

Brynjólfur biskup

Incipit

Einu sinni þegar Brynjólfur biskup í Skálaholti …

Note

Bl. 4 er autt.

Text Class
3 (5r)
Skessan í Bláfelli
Rubric

Skessan í Bláfelli

Incipit

Maður hét Ólafur. Hann fór um vetur …

Note

Bl. 5v og 6 eru auð.

Text Class
4 (7r)
Smalastúlkan
Rubric

Smalastúlkan

Incipit

Það bar til vestur í Dalasýslu …

Note

Bl. 7v og 8 eru auð.

Text Class
5 (9r)
Gissur á Lækjarbotni
Rubric

Gissur á Lækjarbotni

Incipit

Gissur hét maður. Hann átti heima á Botni …

Note

Bl. 9v og 10 eru auð.

Text Class
6 (11r-v)
Skarðsheiði
Rubric

Skarðsheiði

Incipit

Það er sagt að tröll voru í fyrndinni …

Note

Bl. 12 autt.

Text Class
7 (13r)
Jóra í Jórukleif
Rubric

Jóra í Jórukleif

Incipit

Jóra hét kona ein ung og efnileg …

Note

Bl. 13v og 14 auð.

Text Class
8 (15r-18v)
Svartiskóli
Rubric

Svartiskóli

Incipit

Það er sagt að í Svartaskóla lærðu menn …

Note

Sagnir af Sæmundi fróða í Svartaskóla

Text Class
9 (19r)
Púkinn
Rubric

Púkinn

Incipit

Sæmundur prestur tók einu sinni púka einn …

Note

Bl. 19v og 20 auð.

Text Class
10 (21r)
Óskastundin
Rubric

Óskastundin

Incipit

Sæmundur hinn fróði sagði að óskastund …

Note

Bl. 21v og 22 auð.

Text Class
11 (23r)
Abi male spirite!
Incipit

Það er sagt að einu sinni var prestur sóttur að skíra barn …

Note

Án titils í handriti.

Bl. 23v og 24 auð.

Text Class
12 (25r-26r)
Hálfdan Einarsson
Rubric

Hálfdan Einarsson

Incipit

Hálfdan Einarsson prestur á Felli í Sléttuhlíð …

Note

Bl. 26v autt.

Text Class
13 (27r)
Ýsan
Rubric

Ýsan

Incipit

Einu sinni ætlaði fjandinn að veiða fisk …

Note

Bl. 27v og 28 auð.

Text Class
14 (29r)
Rauðmaginn, grásleppan og marglittan
Rubric

Rauðmaginn, grásleppan og marglittan

Incipit

Einu sinni gekk Kristur með sjó fram …

Note

Bl. 29v og 30 auð.

Text Class
15 (31r)
Túnið á Tindum
Rubric

Túnið á Tindum

Incipit

Það er sagt að bóndi einn á Tindum í Húnavatnssýslu …

Note

Bl. 31v og 32 auð.

Text Class
16 (33r-44v)
Vogsósa-Eiríkur
Rubric

Vogsósa-Eiríkur

Incipit

Eiríkur hefir maður heitið …

Text Class
17 (45r-48r)
Sögur af Galdra-Leifa
Rubric

Galdra-Leifi

Incipit

Þorleifur hét maður …

Note

Bl. 48v autt.

Text Class
18 (49r-v)
Trölla-Láfi
Rubric

Trölla-Láfi

Incipit

Einu sinni fóru menn nokkrir úr Múlasýslu …

Note

Bl. 50 autt.

Text Class
19 (51r-v)
Nátttröllið
Rubric

Nátttröllið

Incipit

Á einum bæ var það að sá sem gæta átti bæjarins …

Note

Bl. 52 autt.

Text Class
20 (53r-56r)
Sagan um Silfrúnarstaða-Skeljung
Rubric

Sagan um Silfrúnarstaða Skeljung

Incipit

Skeljungur hefir maður heitið …

Colophon

Þessi saga er rétt rituð eftir Þorf. Jónatanssyni

Note

Bl. 56v autt.

Text Class
21 (57r-61r)
Hellismanna saga
Rubric

Hellismanna saga

Incipit

Það er sögn manna að á fyrri tímum hafi átján skólapiltar …

Colophon

Og lýkur hér sögu Hellismanna

Note

Bl. 61v autt.

Text Class
22 (62r)
Sakamaður í Surtshelli
Incipit

Það er frásögum haft að einhverju sinni hafi sakamaður …

Note

Engin fyrirsögn í handriti.

Text Class
23 (62r)
Eggert Ólafsson í Surtshelli
Incipit

Þegar Eggert Ólafsson fór að kanna Surtshelli …

Note

Engin fyrirsögn í handriti.

Bl. 62v autt.

Text Class
24 (63r-66v)
Halla bóndadóttir
Rubric

Halla bóndadóttir

Incipit

Einu sinni fóru margir Skagfirðingar á grasafjall …

Text Class
25 (67r-72r)
Um bóndadóttur
Incipit

Maður er nefndur Sigurður, góður bóndi og vel þokkaður …

Note

Engin fyrirsögn í handriti.

Bl. 72v autt.

Text Class
26 (73r-77v)
Sagan af Bjarna Sveinssyni og Salvöru systur hans
Rubric

Sagan af Bjarna Sveinssyni og Salvöru systur hans

Incipit

Maður hét Sveinn. Hann var bóndi norður í Skagafirði …

Note

Bl. 78 autt.

Text Class
27 (79r-82v)
Suðurferða-Ásmundur
Rubric

Suðurferða-Ásmundur

Incipit

Ásmundur hét maður. Hann var Skagfirðingur að ætt …

Text Class
28 (83r-84v)
Glímu-Oddur á Hlíðarenda
Rubric

Glímu-Oddur á Hlíðarenda

Incipit

Lengi hafa menn haft þá trú að í Ódáðahrauni …

Text Class
29 (85r-86v)
Illugi á Aðalbóli
Rubric

Illhugi á Aðalbóli

Incipit

Bjarni sýslumaður Halldórsson á Þingeyrum …

Text Class
30 (87r)
Útilegumannabæn
Rubric

Útilegumannabæn

Incipit

Skeggs alvaldi skjólið þitt …

Note

Bl. 87v og 88 auð.

Text Class
31 (89r-92r)
Galdramennirnir í Vestmannaeyjum
Rubric

Galdramennirnir í Vestmannaeyjum

Incipit

Þegar Svarti dauði geisaði yfir Ísland …

Bibliography

Prentað eftir þessu handriti í Antiquarisk Tidsskrift, 1849-1851, bls. 24-27.

Note

Bl. 92v autt.

Text Class
32 (93r-94v)
Gilitrutt
Rubric

Gilitrutt

Incipit

Einu sinni bjó bóndi einn ungur austur undir Eyjafjöllum …

Text Class
33 (95r-97r)
Leiðslan og sjónirnar
Rubric

Leiðslan og sjónirnar

Incipit

Einu sinni var prestur. Hann var ágjarn og ranglátur …

Note

Bl. 97v og 98 auð.

Text Class
34 (99r-100v)
Dalakúturinn
Rubric

Dalakúturinn

Incipit

Einu sinni voru margir menn á ferð …

Text Class
35 (101r-102r)
Syndapokarnir
Rubric

Syndapokarnir

Incipit

Einu sinni var prestur, mjög vandlætingasamur …

Note

Bl. 102v autt.

Text Class
36 (103r)
Rifsdraugurinn
Rubric

Rifsdraugurinn

Incipit

Það bar til í Rifi vestur undir Snæfellsjökli …

Note

Bl. 103v og 104 auð.

Text Class
37 (105r)
Jón flak
Rubric

Jón flak

Incipit

Maður hét Jón og var kallaður Jón flak …

Note

Lausavísa í sögunni.

Bl. 105v og 106 auð.

Text Class
38 (107r-v)
Selurinn
Rubric

Selurinn

Incipit

Þegar Egyptalandskonungur veitti Móse …

Note

Bl. 108 autt.

Text Class
39 (109r-v)
Gyðingurinn gangandi
Rubric

Gyðingurinn gangandi

Incipit

Það er sagt að þegar Kristur bar krosstréð …

Note

Bl. 110 autt.

Text Class
40 (111r-v)
Ormurinn í Lagarfljóti
Rubric

Ormurinn í Lagarfljóti

Incipit

Það bar til einu sinni í fornöld að kona ein …

Note

Bl. 112 autt.

Text Class
41 (113r)
Nykur
Rubric

Nykur

Incipit

Það segja menn að nykur sé í sjó og stórum vötnum …

Note

Bl. 113v autt.

Text Class
42 (114r)
Sækýr
Rubric

Sækýr

Incipit

Það segja menn að kýr séu í sjónum …

Note

Bl. 114v autt.

Text Class
43 (115r-v)
Þá hló Marbendill
Rubric

Marmennill

Incipit

Það segja menn að niður í sjónum sé byggt …

Note

Bl. 116 autt.

Text Class
44 (117r)
Tófa
Rubric

Tóa

Incipit

Einu sinni var Íslendingur einn að veturvist í Finnmörk …

Note

Bl. 117v og 118 auð.

Text Class
45 (119r-v)
Heitingar
Rubric

Heitingar

Incipit

Það er kallað að heitast …

Note

Bl. 120 autt.

Text Class
46 (121r)
Brennumark á þjófum
Rubric

Brennumark á þjófum

Incipit

Einu sinni var þjófur að borða stolið kjöt …

Note

Bl. 121v og 122 auð.

Text Class
47 (123r)
Huldumannagenesis
Rubric

Huldumanna genesis (eptir Álfa Árna)

Incipit

Einhverju sinni kom Guð almáttugur til Adams og Evu …

Note

Bl. 123v autt.

Text Class
48 (124r-v)
Stúlka hjálpar álfkonu í barnsnauð
Incipit

Þegar álfkonur geta ekki fætt …

Note

Engin fyrirsögn í handriti.

Text Class
49 (125r-126v)
Una álfkona
Rubric

Una álfkona

Incipit

Geir er maður nefndur. Hann bjó austur undir Eyjafjöllum …

Text Class
50 (127r-129v)
Kaupamaðurinn
Rubric

Kaupamaðurinn

Incipit

Einu sinni fór maður sunnan af Suðurnesjum …

Note

Bl. 130 autt.

Text Class
51 (131r-132r)
Hyllingar álfa
Incipit

Það hefur á stundum borið við …

Note

Engin fyrirsögn í handriti

Bl. 132v autt.

Text Class
52 (132r)
Fardagar álfa
Incipit

Fardagar álfa eru um nýárið …

Note

Engin fyrirsögn í handriti

Text Class
53 (133r-v)
Álfabyggðir
Incipit

Það vita allir að flestir hólar og steinar …

Note

Engin fyrirsögn í handriti.

Bl. 134 autt.

Text Class
54 (135r)
Mál er að mæla
Rubric

Mál er að mæla

Incipit

Á nýársnótt verða margir hlutir undarlegir …

Note

Bl. 135v og 136 auð.

Text Class
55 (137r)
Krossgöng
Rubric

Krossgöng

Incipit

Á Nýársnótt skal maður á krossgöngum liggja …

Note

Bl. 137v og 138 auð.

Text Class
56 (139r)
Nýársnótt
Rubric

Nýársnótt

Incipit

Það er eitt undur á nýársnótt …

Note

Bl. 139v og 140 auð.

Text Class
57 (141r)
Jónsmessunótt
Incipit

Á Jónsmessunótt skal maður liggja á krossgötum …

Note

Engin fyrirsögn í handriti.

Bl. 141v og 142 auð.

Text Class
58 (143r)
Hjátrú
Incipit

Dögg sú er fellur á Jónsmessunótt …

Note

Engin fyrirsögn í handriti.

Fjögur hjátrúaratriði

Bl. 143v og 144 auð.

Text Class
59 (145r-v)
Axará
Rubric

Axará

Incipit

Það var trú manna að Axará …

Note

Bl. 146 autt.

Text Class
60 (147r-148v)
Bakkadraugurinn
Rubric

Bakkadraugurinn

Incipit

Svo er mælt að í fyrndinni hafi bærinn Bakki …

Note

Aftast er klausa um bæjarstæðið.

Text Class
61 (149r-151r)
Barnafoss
Rubric

Barnafoss

Incipit

Það er sagt að eftir það að Músa-Bölverkur í Hraunsási …

Note

Bl. 151v og 152 auð.

Text Class
62 (153r-154r)
Jón murti
Rubric

Jón murti

Incipit

Í fyrndinni bjó einu sinni ríkur bóndi í Síðumúla …

Text Class
63 (154r-v)
Skrifla í Reykholti
Incipit

Lík er og saga Skriflu í Reykjaholti …

Note

Engin fyrirsögn í handriti.

Text Class
64 (155r-v)
Fólgið fé
Incipit

Einu sinni fór maður nokkur að grafa upp kirkjuna í Geitlandi …

Note

Sögur um fólgið fé.

Bl. 156 autt.

65 (157r-v)
Fólgið fé
Rubric

Fólgið fé

Incipit

Það er sagt að haugur einn stendur vestur í Vatnsfjarðarsókn …

66 (158r-v)
Brúsahaugur
Incipit

Brúsahaugur er hjá Brúsastöðum í Vatnsdal …

Note

Bl. 158v autt.

67 (159r-160r)
Legsteinninn yfir Kjartani Ólafssyni
Rubric

Legsteinninn yfir Kjartani Ólafssyni

Incipit

Kjartan Ólafsson er grafinn á Borg á Mýrum …

Note

Bl. 160v autt.

68 (161r)
Vökumaður
Rubric

Vökumaður

Incipit

Það er trú alþýðu að maður sá er fyrstur er grafinn …

Note

Bl. 161v autt.

69 (162r)
Náhljóð
Rubric

Náhljóð

Incipit

Náhljóð þykjast menn hafa heyrt upp úr kirkjugörðum …

Note

Bl. 162v autt.

70 (163r-164r)
Tilberi
Rubric

Tilberi

Incipit

Það er sagt að sumar konur hafi tilbera …

Note

Bl. 164v autt.

71 (165r-166r)
Umskiptingar
Rubric

Umskiptingar

Incipit

Það er trú manna á fyrri tímum að álfar skiptu um börn manna …

Note

Bl. 166v autt.

72 (167r-v)
Útburðir
Rubric

Útburðir

Incipit

Einu sinni voru konur tvær að mjólka …

Note

Fróðleikur um útburði.

Bl. 168 autt.

73 (169r)
Fylgjur
Rubric

Fylgjur

Incipit

Hver maður hefir fylgju og getur hún verið ill eða góð …

Note

Bl. 169v og 170 auð.

74 (171r-172r)
Sagnarandi
Rubric

Sagnarandi

Incipit

Vilji maður fá sér sagnaranda skal maður fara einn …

Note

Bl. 172v autt.

Text Class
75 (173r)
Draummaður
Rubric

Draummaður

Incipit

Þegar maður vill fá sér draummann …

Note

Bl. 173v og 174 auð.

Text Class
76 (175r-v)
Flæðarmúsin
Rubric

Flæðarmúsin

Incipit

Það er sagt að sumir menn hafi flæðarmús …

Note

Bl. 176 autt.

Text Class
77 (177r)
Gandreið
Rubric

Gandreið

Incipit

Til gandreiðar verður maður að hafa beisli …

Note

Bl. 177v og 178 auð.

Text Class
78 (179r)
Finnabrækur
Rubric

Finnabrækur

Incipit

Sá sem vill fá sér finnabrækur …

Note

Bl. 179v og 180 auð.

Text Class
79 (181r)
Þórshamar
Rubric

Þórshamar

Incipit

Ef maður hefur Þórshamar getur maður vitað hver stolið hefur frá manni …

Note

Bl. 181v og 182 auð.

Text Class
80 (183r)
Ráð til að brýna svo bíti
Rubric

Ráð til að brýna svo bíti

Incipit

Taka skal mannsrif úr kirkjugarði …

Note

Bl. 183v og 184 auð.

Text Class
81 (185r)
Varðrispur
Rubric

Varðrispur

Incipit

Það er alltítt að menn finna rispur á sér …

Note

Bl. 185v og 186 auð.

Text Class
82 (187r)
Sjóvíti
Rubric

Sjóvíti

Incipit

Sjóvíti skal maður varast …

Note

Bl. 187v og 188 auð.

Text Class
83 (189r-194v)
Þjóðtrú
Incipit

Taki maður lyngorm …

Note

Ýmis þjóðtrúaratriði.

84 (195r-v)
Náttúrusteinar
Rubric

Náttúrusteinar

Incipit

Í Drápuhlíðarfjalli er vatn eitt djúpt …

Note

Bl. 196 autt.

Text Class
85 (197r)
Spákona mín
Rubric

Spákona mín

Incipit

Maður tekur sauðarvölu …

Note

Bl. 197v autt.

Text Class
86 (198r-203v)
Leikir
Rubric

Leikir

Incipit

Hestaat. Þessi leikur er svo að tveir graðhestar …

Note

Leikirnir sem fjallað er um eru: Hestaat, Knattleikur, Skjaldborg, Höfrungahlaup, Brúarleikur, Risaleikur, Skollaleikur, Hnappleikur, Konungaleikur, Strokkleikur, Að rífa ræfil úr svelli, Að stökkva yfir sauðarlegginn, Að fara í gegnum sjálfan sig, Djöflaleikur, Sauma.

Bl. 204 autt.

Text Class

Physical Description

Support
Pappír.
No. of leaves
i + 204 + i blöð (210 mm x 70 mm). Auð blöð oft á milli sagna.
Foliation

Upprunalega ótölusett en nýlega hafa verið settar blaðtölur með blýanti á stöku stað.

Layout

Eindálka.

Leturflötur er ca 170 mm x 135 mm.

Línufjöldi er ca 20.

Condition

Lítils háttar vatnsskemmdir á öftustu blöðunum en skerða ekki texta.

Script
Ein hönd.

Með hendi Magnúsar Grímssonar, sprettskrift.

Binding

Band frá 19. öld. Pappaspjöld klædd marmarapappír, fínofinn líndúkur á kili og hornum (220 mm x 184 mm x 30 mm). Saurblöð tilheyra bandi.

History

Origin

Skrifað á tímabilinu 1846-1848. Tímasett til 19. aldar í  Katalog II , bls. 281.

Provenance

Kom á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn frá Gísla Brynjúlfssyni 1886.

Acquisition

Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 28. janúar 1986.

Additional

Record History

ÞS skráði 28. september - 1. október 2018.

ÞS færði inn grunnupplýsingar November 12, 2001.

Kålund gekk frá handritinu til skráningar fyrir 1894 (sjá Katalog II 1894:281 (nr. 2100).

Surrogates

  • Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
  • Filma á Handritadeild Landsbókasafns Íslands-Háskólabókasafns.

Bibliography

Author: Aðalheiður Guðmundsdóttir
Title: Skáldskaparmál, (Ó)Traustar heimildir : um söfnun og útgáfu þjóðkvæða
Scope: 4
Author: Helgi Guðmundsson
Title: Gripla, Hreytispeldi
Scope: 3
Title: , Íslenzk fornkvæði. Islandske folkeviser
Editor: Jón Helgason
Scope: 10-17
Title: Antiquarisk Tidsskrift
Editor: Det Kongelige Nordiske Oldskrift-Selskab
Metadata
×

Metadata